4 năm gần đây, lần duy nhất một đội U23 hoặc tuyển quốc gia Việt Nam sử dụng hệ thống chiến thuật gồm 4 hậu vệ là khi HLV Đinh Thế Nam đăng quang tại U23 Đông Nam Á hồi đầu năm nay.

Thành công của chiến lược gia người Việt Nam đến từ việc ông có nhiều thời gian chuẩn bị còn các đối thủ không mang tới lực lượng mạnh nhất.

Đó sẽ không phải câu chuyện diễn ra với HLV Gong ở giải đấu lần này.

Hệ thống 4 hậu vệ

Một nửa số cầu thủ trong tay ông Gong mới làm việc chính thức với HLV này từ sau SEA Games 31. Đó là còn chưa nhắc tới việc họ đều là những cầu thủ tốt nhất, có kinh nghiệm trận mạc nhất ở lứa tuổi dưới 23.

Khi thời gian tập luyện là không dài, tân HLV trưởng U23 Việt Nam còn đưa ra một quyết định chiến thuật đầy táo bạo là việc thay đổi định hướng chiến thuật đã làm nên thành công dưới thời HLV Park Hang-seo.

Theo những chia sẻ từ HLV Gong Oh-kyun, U23 Việt Nam ở giải châu Á lần này không chỉ đơn giản là thay đổi sơ đồ chiến thuật mà sẽ hướng đến lối chơi dựa trên triết lý hoàn toàn khác so với những gì người hâm mộ đã quen thuộc.

Nếu HLV Park Hang-seo xây dựng lối chơi phòng ngự - phản công với nền tảng chắc chắn của 3 trung vệ thì ông Gong tin tưởng những cầu thủ trong tay mình đủ sức tạo nên một lối chơi áp đặt, kiểm soát bóng và sử dụng hệ thống 4 hậu vệ.

Đó là sự thay đổi toàn diện từ ý thức chơi bóng, tâm lý thi đấu cầu thủ đến khu vực hoạt động của toàn đội bóng ở giai đoạn tấn công, phòng ngự và chuyển đổi.

Những hình ảnh hiếm hoi ghi lại quá trình tập luyện của ông Gong và các học trò cho thấy dấu hiệu của các bài tập triển khai bóng từ khu vực 1/3 cuối sân, đi cùng với yêu cầu chọn vị trí của các trung vệ và hậu vệ biên khi đội kiểm soát bóng, điều không thường diễn ra dưới thời HLV Park Hang-seo.

Áp đặt thế trận với sơ đồ 4 hậu vệ, có thêm quân số khi tấn công cũng đồng nghĩa với việc khu vực phòng ngự và quân số khi phòng ngự của U23 Việt Nam tại giải đấu lần này sẽ khác với những gì đã diễn ra dưới thời HLV Park Hang-seo.

Về khu vực phòng ngự, hàng ngang 4 hậu vệ sẽ phải kiểm soát một khoảng trống lớn hơn ở sau lưng, điều không mấy quen thuộc với những trung vệ như Thanh Bình ở cả cấp độ đội tuyển lẫn câu lạc bộ. Cách kết hợp và khả năng bao quát khoảng trống của hai trung vệ so với 3 như trước đây sẽ hoàn toàn khác.

Với sơ đồ 3 trung vệ, các đội tuyển dưới sự dẫn dắt của HLV Park có được khả năng hạn chế tốt hơn những tình huống phản công hoặc tấn công theo chiều sâu của đối thủ. Ngược lại, thử thách với sơ đồ 2 trung vệ là không đơn giản với khoảng trống khoảng 30-40 m phía sau lưng.

Hàng thủ 4 người được yêu cầu đẩy cao trong các bài tập gây áp lực trên phần sân đối phương.

Điều đó yêu cầu một cấu trúc đội hình thực sự cân bằng ở thời điểm kiểm soát bóng để hạn chế các tình huống phản công của đối phương. Có thể U23 Việt Nam sẽ xuất phát với sơ đồ 4 hậu vệ. Tuy nhiên ở thời điểm kiểm soát bóng từ khu vực 1/3 giữa sân, các hậu vệ biên sẽ được yêu cầu hạn chế dâng cao để tạo nên một cấu trúc đội hình cân bằng hơn, sẵn sàng cho các tình huống chuyển đổi trạng thái.

Tín hiệu sử dụng Phan Tuấn Tài và Dụng Quang Nho ở các bài tập chiến thuật trong vai trò hậu vệ biên có thể là dấu hiệu cho ý đồ này.

Điều đó phù hợp với những lựa chọn ở hàng tiền vệ của U23 Việt Nam, khi những cá nhân được HLV Gong sử dụng đều là những cầu thủ có nền tảng kỹ thuật, sở hữu điểm mạnh hỗ trợ tấn công như Khuất Văn Khang, Nguyễn Hai Long, Huỳnh Công Đến và Lý Công Hoàng Anh.

Nền tảng 3 tiền vệ

Một điểm trùng hợp trong định hướng chiến thuật mà HLV Park Hang-seo, Đinh Thế Nam và Gong Oh-kyun lựa chọn với các đội tuyển U23 Việt Nam ở những giải đấu gần nhất là việc sử dụng hệ thống gồm 3 tiền vệ trung tâm. Hình ảnh sơ đồ 4-3-3 với cách tiếp cận trận đấu chủ động và áp đặt của U23 Việt Nam dưới sự dẫn dắt bởi HLV Đinh Thế Nam có thể là một dấu hiệu mang đến niềm tin cho người hâm mộ với những gì U23 Việt Nam sẽ thể hiện ở giải đấu lần này.

Cầu trúc sơ đồ 4-3-3 Việt Nam dưới sự dẫn dắt của HLV Đinh Thế Nam tại giải U23 Đông Nam Á.

Các tiền vệ số 8 trong sơ đồ 4-3-3 được yêu cầu dâng cao và tham gia hỗ trợ tấn công.

Lựa chọn Nguyễn Hai Long và cầu thủ sinh năm 2003 Khuất Văn Khang cho vị trí "số 8" trong các buổi tập của HLV Gong có thể xem là lựa chọn thể hiện rõ yêu cầu của chiến lược gia này cho các tiền vệ trung tâm.

Đó đều là những mẫu cầu thủ đủ khả năng chơi ở phạm vị hẹp, có khả năng liên kết lối chơi và sẵn sàng thực hiện các tình huống di chuyển không bóng trực diện để tấn công vào hàng ngang phòng ngự đối phương.

Hình ảnh từ các buổi tập chiến thuật của U23 Việt Nam cho thấy Vũ Tiến Long chơi thấp nhất trong khi Văn Khang và Hai Long là các số 8.

Những quyết định về nhân sự khác của ông Gong cũng cho thấy điều này khi trong các cầu thủ vô địch SEA Games 31 trên sân nhà, Huỳnh Công Đến và Lý Công Hoàng Anh được lựa chọn trong khi Nguyễn Trọng Long, mẫu tiền vệ mạnh ở khả năng thu hồi bóng, lại không nằm trong danh sách U23 Việt Nam tham dự giải châu Á.

Xét ở khả năng tham gia tấn công, cả Lý Công Hoàng Anh và Huỳnh Công Đến đều đã thể hiện không tồi tại SEA Games vừa rồi. Sự quen thuộc trong hệ thống 3 tiền vệ trung tâm của cả Hoàng Anh và Công Đến không chỉ dưới màu áo U23 quốc gia mà cả ở cấp CLB có thể được xem là một trong những lý do khiến HLV Gong chọn sơ đồ 4-3-3.

Hoàng Anh từng là một trong những cầu thủ quan trọng nhất của CLB Hồng Lĩnh Hà Tĩnh tại V.League 2021 với sơ đồ 4-3-3. Còn Công Đến đang chơi tốt cùng CLB Phố Hiến tại giải hạng Nhất quốc gia với hệ thống chơi tương tự. Hai Long thậm chí đã nổi danh và trình làng bóng đá Việt Nam khi được HLV Phan Thanh Hùng tin tưởng sử dụng tại CLB Quảng Ninh trong vai trò tiền vệ trung tâm lệch trái.

Những tình huống di chuyển trục dọc hỗ trợ tấn công sở trường của Hoàng Anh.

Hai Long có sở trường ở vị trí tiền vệ trung tâm lệch trái.

Khả năng kiến thiết là một trong những điểm mạnh của Hai Long.

Nếu quyết định sử dụng một hàng phòng ngự 4 người còn mang đến nhiều nghi ngại cho người hâm mộ thì việc lựa chọn cấu trúc đội hình với 3 tiền vệ trung tâm có xu hướng hỗ trợ tấn công tốt có thể xem là nền tảng trong lối chơi của U23 Việt Nam tại giải châu Á lần này.

Ai sẽ chơi tiền đạo cánh?

Trong định hướng muốn kiểm soát bóng và áp đặt trận đấu, U23 Việt Nam sẽ thực sự cần những cầu thủ có thể dứt điểm tình huống đủ hay trong khu vực cấm địa của đối phương.

Nếu như ở vị trí tiền đạo cắm, Nhâm Mạnh Dũng và Nguyễn Văn Tùng đều đã ít nhiều thể hiện được khả năng chiếm lĩnh khoảng trống của mình ở những vị trí có thể tạo ra cơ hội ghi bàn thì dấu hỏi cho HLV Gong sẽ nằm ở hai vị trí còn lại trên hàng công trong sơ đồ 4-3-3.

Ở thời điểm hiện tại, Trần Danh Trung và Lê Minh Bình đang là hai cầu thủ nhiều khả năng sẽ được sử dụng lần lượt ở vị trí tiền đạo cánh trái và tiền đạo cánh phải trong đội hình của U23 Việt Nam. Vấn đề với cả hai là họ đang bị đặt vào khu vực thi đấu không phải sở trường.

Cả hai đều có sở trường ở vị trí tiền đạo và sẽ hoạt động tốt ở ngay sau lưng trung phong mục tiêu. Nếu Danh Trung sở hữu khả năng xử lý bóng tốt trong phạm vi hẹp và kỹ thuật dứt điểm gọn gàng thì điểm mạnh của Minh Bình là tốc độ đoạn ngắn và những tình huống xâm nhập vùng cấm một cách trực diện.

Chưa rõ ý đồ của ông Gong trong việc sử dụng hai cầu thủ này ở hành lang cánh nhưng rõ ràng, vị trí xuất phát của cả hai sẽ gây ảnh hưởng lớn đến phong cách thi đấu của Danh Trung và Minh Bình.

Nếu nhìn rộng hơn trong danh sách 23 cầu thủ được đăng ký cho chiến dịch U23 châu Á lần này, tân HLV trưởng của U23 Việt Nam cũng không thực sự có nhiều sự lựa chọn ở vị trí tiền đạo cánh. Cầu thủ của Hoàng Anh Gia Lai Võ Đình Lâm gần như chưa có kinh nghiệm thi đấu tại các cấp đội tuyển trong khi Khuất Văn Khang dường như được tin dùng ở vị trí tiền vệ trung tâm.

Một lựa chọn tiềm năng khác có thể là Lê Văn Đô, người thường xuyên được HLV Park Hang-seo sử dụng ở vị trí wing-back, nhưng nổi danh ở các cấp độ trẻ trong vai trò tiền đạo trái. Lê Văn Đô có nền tảng kĩ thuật tốt, khả năng đi bóng từ biên trái đột biến và đủ khả năng gây uy hiế‌p cho khung thành đối phương nếu được đặt vào một vị trí đủ cao trên hàng công.

Tư chất của Lê Văn Đô được thể hiện khi được chơi ở hành lang cánh trái.

Bàn thắng của Lê Văn Đô trong màu áo CLB Phố Hiến.

Một quyết định chiến thuật táo bạo đã được HLV Gong Oh-kyun lựa chọn trong lần đầu tiên làm việc tại Việt Nam của mình. Chiến lược gia người Hàn Quốc luôn thể hiện sự tự tin vào các cầu thủ cũng như lựa chọn của mình. U23 Việt Nam liệu sẽ trình diễn một lối chơi thuyết phục và đẹp mắt hay những sự tự tin của ông Gong sẽ phải trả giá khi thời gian chuẩn bị quá hạn hẹp?

Đội hình dự kiến của U23 Việt Nam tại VCK U23 châu Á. Đồ họa: Thành Vũ.